Een dag die schreeuwt om stilte

Els

Tags: Kinderen, Oorlog, Stilte, Vrijheid, 4 Mei, Dodenherdenking
Geplaatst op: 12 februari 2012, 12:39 uur
Gewijzigd op: 11 mei 2025, 17:27 uur
Geplaatst door: Els Rentenaar
Categorie: Archief - Bewustwording
Aantal reacties: 1

Het is vandaag een gedenkwaardige dag. En het hoeft in niemands agenda te staan aangemerkt om te weten waar het over gaat: dodenherdenking. Dag van in stilte de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog herdenken en gaandeweg álle gevallenen van alle oorlogen. Mensen die gedood zijn omdat ze vochten voor vrijheid, of omdat ze behoorden tot een groep die zodanig gedemoniseerd werd dat anderen hun daarom alles ontnamen, tot hun leven toe. Mensen die behoorden tot een ander volk, ras, religie of cultuur dan het gros.

Maar hoe gedenken wij dit eigenlijk nog? Het is een dag waarop we omzien in respect en ons beseffen dat we in een vrij land leven, mede dankzij zij die zich hiervoor hebben ingezet. En soms vraagt herinnering om respectvolle stilte.

Twee minuten maar. Twee minuten, 120 seconden, om collectief te luisteren naar de stilte. Stilte die we onszelf en elkaar moeten toestaan om onze gedachten de ruimte te geven. Stilte om te ontdekken dat er een zachte stem fluistert, nee róept, om vrede. We kennen de vrede in ons land, maar kennen we ook vrede in ons hart? Stilte vraagt om de ruimte om daarover na te denken. Met z’n allen tegelijk, want gedeeld gedachtegoed maakt krachtig. Stilte om te bidden, te vragen of te wensen.

In gedachten ben ik ineens even ergens anders: ik mocht eens mee als begeleidster met een schoolklas naar het Anne Frank -huis. Met de kinderen van groep 8 de plek bezoeken waar Anne Frank haar wereldberoemde dagboek heeft geschreven is automatisch een heel bijzonder en gedenkwaardig gebeuren.

Kinderen zijn kinderen natuurlijk en kinderen reageren nog zo onbevangen. In de eerste instantie een beetje tot mijn ergernis, want er waren een paar jongens een beetje stuiterig in dat huis dat naar mijn mening niets dan een plechtige, ietwat macabere sfeer opriep. Maar misschien reageerden ze daarom zo, want kinderen reageren doorgaans erg primair op hun gevoel. Helaas moest ik hier en daar toch ook uitleggen dat Anne nooit ambities had gehad om schrijfster te worden, maar filmster. De foto’s aan de muur in haar gedeelde kamer waren daar stille getuigen van.

Maar het meest aangrijpende was de aanblik van een meisje dat op een gegeven moment zachtjes stond te huilen terwijl ze zich aan de wasbak in één van de verduisterde kamers vasthield. De gedachte dat het de functie had van badkamer voor een groep van acht mensen die zich moesten verstoppen, en de gedachte hoe het afgelopen was, greep haar ineens naar de keel. Een werkelijkheid die erg dichtbij kwam. De verhalen over vroeger, over de ene groep tegen de andere groep, over haat en gebrek aan liefde, ze hadden ineens namen. Het ging over ménsen, de buurman, de bakker. Mensen zoals jij en ik. Zowel toen als nu. En daar gaat het met dodenherdenking om.

We houden de herinnering levend dat er ooit geroepen is Dat nooit meer! Maar dat kan niet zonder dat we ons beseffen wat dan nooit meer? We worden gestuurd door onze gedachten. Ons handelen is daar het effect van. En dat werkt door, generaties lang. Haat is het onvermogen om lief te hebben. Vandaag wordt ons de tijd gegeven om daar bij stil te staan. Twee minuten is niets teveel gevraagd om te ontdekken dat stilte in iedere cultuur en in iedere taal hetzelfde klinkt. Laat het vooral resoneren met de liefde en de vrede die we al in ons meedragen. Als wij zwijgen in alle talen kan de stilte spreken! In die vrijheid wil ik delen.

4 Mei: Een dag die schreeuwt om stilte